Eskidendi, eskimeyen zamanlardan, dağların dağlara kavuştuğu, insanın insanı anladığı, yürekçe konuşulduğu zamanlardan…

Anadolu kültürümüzde yardımlaşma ve dayanışma söz konusu olduğunda herkes elinden gelenin en iyisini yapma yarışına girer. İşi olan aynı zamanda meşguldür ve yemeye, içmeye, dinlenmeye neredeyse vakti yoktur… Başını kaşıyacak vakit bulamazsa ona el uzatacak komşusu, akrabası hısımı vardır. Ne güzeldir işi olana el uzatmak, bir işin ucundan tutmak, yardım etmek… Sizlere anlatacağım bu güzel geleneğimiz; “iş olsun/ kolay gelsin” geleneği. Anadolu’nun birçok yerinde devam eden ve işi başından aşkın kimselere “iş olsun/ kolay gelsin” demeye gitmek ve giderken gönlünden kopanı götürmektir… Misal kış ekmeği eyleniyor; onlarca kadın, kız ocak başında senitlerde hamur eziyor, ekmek uzun, yorucu bir iş ve kış bastırmadan direk direk yufkanın açılması gerek. Kimsenin başını kaşıyacak vakti yok, bunu gören konu komşu hısım akraba; “Falancalar ekmek ediyor, bir iş olsun, kolay gelsin demek gerek.” deyip yola düşerler ama bu yola düşmek elini kolunu sallayarak olmaz. Ekmek eyleyene en çok ne gerek? Sıcak sacın başında soğuk bir içecek: ayran, meşrubat, gazoz, şerbet… Karınları da acıkır ama başlarını kaşıyacak vakit yoktur. Ekmek saçta pişer hep bir elden büküp yenilir ama yanı başında bir çorba oluverse… Çorba gelir, getiren de buyur edilir. İş olsun, kolay gelsin hadi buyurun şunu da bi içiverin, denilir… İş yoğunluğunun üzerine ilaç gibi gelir komşu evden sıcak bir çorba… Böylece hayırlanır yapılan iş ve bereket dilenir getirene de yiyene de…

Ev taşıyanlar bilir o hengâmede insanın başını kaşıyacak vakti yoktur. Kapı çalınır gelen yeni yan komşudur; bir çaydanlık çay, bardak, şeker, bisküvi ile girer kapıdan. İş olsun, kolay gelsin, hoş geldiniz, der… Hadi buyurun bir yorgunluk çayı içelim… Çaylar içilir, kısaca sohbetler edilip yeni gelenler tanınır ve yorgunluklar hafifletilir. İş olur gider ama böyle kolaylamak, dinlemek, dinlendirmek, gönül almak ne de güzeldir.

“İş olsun/ kolay gelsin” geleneği Anadolu’da en çok hasat zamanı, düğün zamanı, bayramlarda, inşaat işleri ve tarla bahçe işlerinde görülür. Ağır ve zahmetli işlerde hem bir işin ucundan tutar gelen hem de ihtiyaç hâsıl olan şeyi sanki istenmiş gibi oracıkta hazır eder… Düğün zamanlarında özellikle kız evlerinde çeyiz hazırlığı ve oğlan evlerinde baklava açma etkinliklerinde “İş olsun” demek âdetlerimizdendir… “Komşu komşu, çeyiz bereketli olsun çay yorgunluğunuzu alır.” deyip kapıyı çalarlar. Çay, kek, börek, pasta vb. inceliklerle bezedikleri tepsiyi evin kızına uzatıp misafirlere ikram etmesini isterler. Kız evinde çay yok mu? Kek, pasta, börek yok mu? Var elbette ama iş yoğunluğundan başını kaşıyacak vakte bir küçük ikramdır iş olsun geleneği. “İşiniz kıdemli olsun, bereketli olsun, hayırlı olsun, kolay gelsin, kolay getirsin Allah” deyip, yapılan işi hem hayırlar hem de çalışan, iş yapan, yorulan kişilerin hâl hatırını sorarlar. Onların üzerinden yemek yapma yükünü alırlar. Hatta düğün zamanlarında konu komşudan çok dünür taraflarının akrabaları birbirine “iş olsun”a gider ve bu önemli bir âdettir. “Dünürüm yarın ‘iş Olsun’a geleceğiz kabul buyurun.” denir. Karşı taraf “Ne demek başımız üzere.” der ve yarına hazırlanılır, oğlan/kız tarafı gelecek diye… Dünür tarafının yanında gelenler de eli boş gitmezler ve yeni dünür evine kesme şeker paketi, çay paketi, kahve, kurabiye, lokum, helva vb. şeyler götürürler. Hediye götürenler de yeni dünür evinde iyice ağırlanır yedirilip içirilirler. Oğlan tarafı kız tarafına iş olsun dediyse kız tarafı da kendi akraba hısımı ile başka bir gün oğlan evine “iş olsun”a giderler ve aynı şekilde onların koltuklarının altında da benzer paketler vardır…

Tarla, bağ, bahçe hasat zamanında iş olsun geleneğimiz, genellikle hasat yerlerinde gerçekleşir. “İş olsun hısım, Allah yılına zamanına erdirsin. Hasatınız bereketli, buğdayınız diri olsun. Haydi buyurun bir ağzınız ıslansın…” Tarlada, hasadın orta yerinde, yorulmanın tadına varılmış alınlardan ter akarken “Selamünaleyküm, aleykümselam” deyip yapılan işe iştirak ederek azıcık da olsa dinlenip hoş sohbet etmek, getirilen ikramlardan yiyip içmek hangimize iyi gelmez? Gelir elbet. Elinden tutmak, yardım etmek, hatır sormak yorgunluğu alıvermez mi? Alır elbet. Anadolu’muzda hâlâ devam eden bu güzel gelenek insanlar tarafından “Ah, çok yorulduk, elimizi kolumuzu kaldıracak hâlimiz kalmadı, biri iş olsun, dese, kolaylasa ne güzel olurdu!” denilir. Yorgunluğumuz, vakitsizliğimiz bilinir, duyulur, dillenir ve biri gelmezse diğeri elinde bir tepsi ve tepsinin içinde acıkılmışsa yemek, susanmışsa içecek şeklinde sunulup “İş olsun komşum, hısımım, kardeşim, dünürüm…” deyiverir.

Zamanlar içinde bir zamandı. Uzakta bir tarlada pancar söken kadınlar, söküleni römorklara dolduran adamlar vardı. Hava sıcak, zaman dar, iş yorucu… Ter içinde çabalayanların dili damağı kurumuştu. Gördüm. Fark ettim ve sıcağı yoracak soğukluklarla yanlarına varıp “İş olsun, kolay gelsin, benim azım size çok gelsin, buyurmaz mısınız? Hem içelim hem tanışalım.” dedim. Buz gibi meyve sularını içerken bu geleneği bilip de devam ettirdiğim için “Ömrün çok bahtın açık olsun.” dileklerini başımın üstüne koydum ve boylu boyunca pancar tarlasını yürüdüm.