OSMANLI DEVLETİNDE FETVA EMİNLİĞİ

Yrd.Doç.Dr. Talip Ayar

KİTAP HAKKINDA

Osmanlı Devleti’nde, gerek idârî mekanizmanın gerekse toplumun fetvâ taleplerini karşılamaya yönelik Şeyhülislamlık kurumu tesis edilmiştir. Kurumun başına “şeyhülislam” unvanıyla resmî bir görevli tayin edilmiş ve fetvâ görevi bu kişinin uhdesine verilmiştir. Şeyhülislamlar, ilk dönemlerde kendilerine sorulan fetvâların cevaplarını bizzat kendileri hazırlamışlar, zaman zaman insanların arasına karışarak yöneltilen soruları cevaplamışlardır. Hal böyle iken ne oldu da fetvâ taleplerini karşılamada şeyhülislamlar yetersiz kaldı? Adına “fetvâ emini” denilen memuriyet niçin ihdas edildi? İleride geniş bir kadroya kavuşacak ve fetvâ bürokrasisinin odak noktası hâline gelecek Fetvâ Eminliği nasıl ortaya çıktı? Eser, bu sorulara cevap vermenin yanı sıra Fetvâ Eminliği’nin kuruluşu, gelişim süreci, iç işleyişi ve bu dairenin sorumlusu konumunda bulunan fetvâ eminlerinin görevleri ve ekonomik durumlarını izah etmektedir. Bununla birlikte Osmanlının son yüzyılındaki yapısını ortaya koymayı amaçlayan çalışma, Şeyhülislamlık kurumunun yapısına, fetvânın tanımı ve tarihî seyrini ortaya koyarak Osmanlı hukukundaki yerini tespit etmeye çalışıyor. Ayrıca fetvâ hizmetinin yürütüldüğü Fetvâhâne’nin kurumsal yapısı ve işleyişi, fetvâ eminliği görevine atanmada ve sonraki süreçlerde hangi aşamalardan geçildiğini resmediyor. Bu haliyle eser Osmanlı hukuk araştırmaları için ciddi bir katkı sunuyor.